W obrocie prawnym pojawia się wiele umów na podstawie których można korzystać z cudzej
rzeczy. Do umów takich bez wątpienia należy zaliczyć umowę najmu i umowę użyczenia. Umowy te
wykazują znaczne podobieństwo ale zachodzą między nimi też bardzo istotne różnice. Przez umowę
najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie
oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Przez umowę użyczenia
użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne
używanie rzeczy. Przedmiotem obydwu umów mogą być jedynie rzeczy nie zużywalne. To jest takie
które w toku normalnego użycia nie mogą się zużyć. Wynika to z faktu, że zarówno biorący w używanie
jak i najemca muszą zwrócić tą samą rzecz odpowiednio wynajmującemu lub użyczającemu. Dlatego też
przedmiotem tych umów nie będą pieniądze, zboże, benzyna, papierosy. Przedmiotem obydwu umów nie
mogą być dobra niematerialne oraz prawa. Obydwie umowy można zawrzeć na czas oznaczony i nie
oznaczony. Ważne jest jednak aby w umowie sprecyzować na jaki okres umowa została podpisana.
Wynajmujący i użyczający zobowiązują się w umowie do wydania rzeczy. Rzecz musi być w stanie
umożliwiającym korzystanie z niej. Zarówno w wypadku najmu jak i użyczenia sposób korzystania z
rzeczy określa umowa. W braku postanowień umowy zakres korzystania w wypadku jednej i drugiej
umowy jest wyznaczany przez właściwość i przeznaczenie rzeczy. Ani najemca ani biorący w używanie
nie może pobierać pożytków z używanej rzeczy.
Pomimo wielu podobieństw między obydwiema umowami zachodzą też znaczne różnice. Umowa
najmu jest zawsze umową odpłatną. Najemca musi za używanie rzeczy płacić czynsz w wysokości
określonej w umowie. Umowa użyczenia jest z kolei umową nie odpłatną. Wynika z tego, że biorący w
użyczenie nie musi płacić żadnego wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Na podstawie umowy najmu
używa on rzeczy bezpłatnie. Najemca co do zasady może oddać rzecz wynajmowaną w najem lub do
bezpłatnego używania osobie trzeciej. Strony najmu mogą jednak w umowie takie uprawnienie
wyłączyć. Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w wypadku umowy użyczenia. Użyczający, jeżeli umowa
milczy w tej kwestii, nie może oddać rzeczy używanej osobie trzeciej. Najemca z tytułu umowy najmu
zobowiązany jest do czynienia drobnych nakładów, które wynikają ze zwykłego używania rzeczy.
Biorący w używanie musi ponosić zwykłe koszty utrzymania rzeczy. Jeżeli wynajmowana rzecz ma wady
najemca może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym lub żądać obniżenia czynszu
(wszystko zależy od rodzaju wady). Natomiast użyczający odpowiada za szkodę, którą wyrządził
biorącemu dając mu rzecz uszkodzoną i nie informując go o tym.