Odwrócona hipoteka, inaczej odwrócony kredyt hipoteczny, jest usługą finansową,
realizowaną przez bank lub inną instytucję finansową. Usługa ta polega na tym, że bank lub
inna instytucja finansowa wypłaca danemu klientowi świadczenie, a spłata nastąpi w formie
przejęcia prawa do nieruchomości po jego śmierci. Kredytobiorca w zamian za otrzymane
środki pieniężne z banku lub innej instytucji finansowej dokonuje przeniesienia prawa do
własności lokalu na rzecz takiej instytucji. Warto podkreślić, że dokonując przekazania praw
do własności nieruchomości, kredytobiorca ma zagwarantowane prawo do dożywotniego
korzystania ze swojego mieszkania lub domu. Odwrócona hipoteka jest ofertą skierowaną do
osób fizycznych, bez względu na wiek, które są właścicielami lub współwłaścicielami
nieruchomości; zarówno domu, jak i spółdzielczego mieszkania własnościowego. Przy tym
najkorzystniejszą ofertę otrzymają osoby powyżej 60 roku życia.
W odwróconej hipotece kluczową rolę odgrywa wartość rynkowa nieruchomości. Na
jej podstawie przyszły kredytobiorca będzie w stanie określić czy opłaca się mu odwrócona
hipoteka. Przy tym należy mieć na uwadze, że wartość rynkową stanowić będzie szacunkowa
kwota, jaką w dniu wyceny kredytobiorca może uzyskać za nieruchomość w transakcji
sprzedaży zawieranej na warunkach rynkowych pomiędzy kupującym a sprzedającym, którzy
mają stanowczy zamiar zawarcia umowy, działają z rozeznaniem i postępują rozważnie oraz
nie znajdują się w sytuacji przymusowej. Wyceny tej dokonuje rzeczoznawca majątkowy.
Określona przez rzeczoznawcę wartość rynkowa nieruchomości nie przesądza jeszcze o tym,
w jakiej kwocie zostanie udzielony kredyt. Stanowi jedynie podstawę do ustalenia kwoty
odwróconego kredytu hipotecznego.
Osoby zainteresowane skorzystaniem z odwróconego kredytu hipotecznego
zobowiązane są do zawarcia umowy z bankiem lub inną instytucją finansową. Podczas
zawierania umowy odwróconej hipoteki, bank w terminie co najmniej14 dni przed zawarciem
umowy, ma obowiązek dostarczenia kredytobiorcy formularza informacyjnego,
zawierającego ofertę odwróconego kredytu hipotecznego. Dostarczenie formularza może
nastąpić – według wyboru kredytobiorcy – w formie pisemnej lub elektronicznej. Zgodnie z
art. 9 ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, bank przed zawarciem umowy
odwróconego kredytu hipotecznego dokonuje oceny historii zobowiązań kredytobiorcy oraz
stanu prawnego danej nieruchomości. Natomiast kredytobiorca na żądanie bankuzobowiązany jest do udzielenia informacji oraz przekazania niezbędnych dokumentów w celu
dokonania oceny historii zobowiązań.
Osoba, która skorzystała z odwróconego kredytu hipotecznego, ma prawo do
odstąpienia od umowy, na podstawie oświadczenia, które zostało dołączone do wcześniej
zawartej umowy kredytowej. W przypadku odstąpienia od umowy kredytobiorca nie ponosi
żadnych kosztów związanych z odstąpieniem, z wyjątkiem opłat, które zostały poniesione
przez bank na rzecz organów administracji państwowej lub sądów. Po dokonaniu odstąpienia
od umowy kredytobiorca dokonuje zwrotu otrzymanej kwoty wraz z odsetkami, jeżeli
wypłata nastąpiła przed upływem terminu do odstąpienia od umowy. Za dzień spłaty
odwróconego kredytu hipotecznego przyjmuje się dzień zlecenia przekazania środków
pieniężnych w ustalonej wartości.