Stan nadzwyczajny jest to szczególny reżim prawny, służący odwróceniu lub
umniejszeniu skutków szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są
niewystarczające.
W Polsce wprowadzenie stanu nadzwyczajnego reguluje XI rozdział konstytucji.
Stany nadzwyczajne to stan wojenny, stan klęski żywiołowej i stan wyjątkowy. Stan
nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia,
które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości. Zasady działania organów
władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka
i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa. Ustawa może
określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z
ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela. W
czasie stanu nadzwyczajnego nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do
Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta
Rzeczypospolitej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych. W czasie stanu nadzwyczajnego
oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu,
przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do
Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej,
a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów
samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan
nadzwyczajny. Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą
odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa.
Stan wojenny wprowadza Prezydent na wniosek Rady Ministrów, na obszarze całego
kraju lub tylko jego części w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na
terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika
zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.
Stan wyjątkowy może wprowadzić Prezydent na wniosek Rady Ministrów, na czas
oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa,
bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, przedłużenie jego może nastąpić tylko
raz, na czas nie dłuższy niż 60 dni, za zgodą Sejmu.

W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych
noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może
wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo
na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.