Dziedziczenie to przejście, z chwilą śmierci
spadkodawcy, na spadkobiercę ogółu praw
i obowiązków majątkowych zmarłego.
W
przeciwieństwie do dziedziczenia ustawowego, gdzie krąg spadkobierców wynika
wprost
z przepisów, w przypadku testamentu spadkodawca ma pełną swobodę w
rozporządzeniu swoim majątkiem. Swoboda dotyczy zarówno kręgu spadkobierców jak
i wielkości udziałów w majątku im przekazanych.
W testamencie spadkodawca może:
- powołać jednego lub kilku spadkobierców do całości lub części spadku,
- ustanowić: zapis zwykły, zapis windykacyjny, polecenie testamentowe
- wydziedziczyć spadkobiercę ustawowego,
- powołać wykonawcę testamentu,
- wyłączyć spadkobiercę ustawowego od dziedziczenia bez powołania spadkobiercy testamentowego.
Testamenty, ze względu na formę dzielą się na:
- zwykłe:
- własnoręczny – testament musi być przez spadkodawcę w całości sporządzony pismem ręcznym, podpisany (nie wystarczy parafka czy inicjały) oraz opatrzony datą.
- notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego
- allograficzny – polegający na złożeniu przez spadkodawcę oświadczenia wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy, kierownika urzędu stany cywilnego, w obecności dwóch świadków. Protokół podpisywany jest przez spadkodawcę, osobę wobec której złożone zostało oświadczenie oraz dwóch świadków.
- szczególne:
- ustny – spadkodawca może go sporządzić, gdy zachodzi uzasadniona obawa rychłej śmierci spadkodawcy lub na skutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Spadkodawca oświadcza ustnie swoją wolę przy jednoczesnej obecności trzech świadków
- podróżny – spadkodawca może go sporządzić w trakcie podróży na polskim statku morskim lub powietrznym. Spadkodawca składa oświadczenie wobec dowódcy statku w obecności dwóch świadków. Pismo zawierające oświadczenie spadkodawcy podpisują: spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku
- wojskowy – spadkodawca może go sporządzić tylko w czasie wojny, mobilizacji lub przebywania w niewoli.
Testament może być przez spadkodawcę w każdej chwili odwołany w całości lub w części. Odwołanie może nastąpić przez wskazanie, że testament odwołuje, bądź przez sporządzenie nowego testamentu.