Najbliższej rodzinie spadkodawcy należy się zachowek, jeżeli zostali pominięci w testamencie lub
w darowiznach zrealizowanych przed jego śmiercią. Zachowek stanowi określony kwotowo ułamek
wartość udziału spadkowego, który przypadłby spadkobiercy ustawowemu w przypadku dziedziczenia
ustawowego. Osobie uprawnionej do zachowku nie przysługuje zatem roszczenie o wydanie
jakiejkolwiek rzeczy zaliczanej do spadku ani roszczenie o przeniesienie jakiegokolwiek składnika
majątku wchodzącego w skład spadku. Osoba, której przysługuje prawo do zachowku może domagać się
wyłącznie zapłaty na jej rzecz określonej kwoty pieniężnej stanowiącej ułamek wartości udziału
spadkowego jaki by jej przysługiwał przy dziedziczeniu ustawowym. Instytucja zachowku ma na celu
ochronę interesów osób najbliższych dla spadkodawcy. Zachowek ma chronić członków najbliższej
rodziny spadkodawcy przed niekorzystnymi rozporządzeniami majątkiem dokonanymi przez
spadkodawcę w testamencie bądź też w formie poczynionych za życia darowizn. Osobami uprawnionymi
do zachowku są zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki itd.) oraz jego małżonek. Jeżeli
spadkodawca, w chwili śmierci nie miał zstępnych, wówczas prawo do zachowku przysługuje jego
małżonkowi oraz rodzicom. Roszczenie o zachowek nie przysługuje natomiast rodzeństwu spadkodawcy
ani innym dalszym krewnym lub powinowatym spadkodawcy. Spośród wskazanych powyżej osób
uprawnionych do zachowku, roszczenie o zachowek przysługuje tylko tym, którzy w konkretnym stanie
faktycznym odziedziczyliby spadek z mocy ustawy. Wysokość należnego zachowku opiewa zasadniczo
na połowę wartości udziału spadkowego jaki by przypadał uprawnionemu przy dziedziczeniu
ustawowym. Jeżeli natomiast uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni,
wówczas zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego. Roszczenie o zachowek
przysługuje wówczas, gdy osoba uprawniona nie otrzymała należnej jej części majątku spadkowego czy
to w drodze dziedziczenia, czy to w postaci zapisu, czy też poprzez uczynioną przez spadkodawcę i
zaliczaną do spadku darowiznę. Jeśli jednak osoby uprawnione do zachowku, w wyniku dziedziczenia,
zapisu lub uczynionej przez spadkodawcę darowizny, nie uzyskały całości należnego im zachowku,
wówczas przysługuje im roszczenie o jego uzupełnienie tj. o zapłatę różnicy między wartości należnego
im zachowku a wartością uzyskanego przysporzenia. Roszczenie o zapłatę zachowku może być
dochodzone w sądowym postępowaniu cywilnym w drodze procesu. Jeżeli osoba obowiązana do zapłaty
zachowku, nie chce zapłacić należnej sumy dobrowolnie, wówczas należy skierować do sądu pozew o
zapłatę kwoty stanowiącej wartość należnego zachowku. Roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku
przedawnia się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu, przy czym roszczenie przeciwko osobie
obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego
lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku. Do zapłaty zachowku
zobowiązani są w pierwszej kolejności spadkobiercy, którzy odziedziczyli spadek.